> 2 ώρες

Πλημμύρα στο τουριστικό θέρετρο
της Ομορφονήσου!

Στη συγκεκριμένη δραστηριότητα εξετάζονται οι πλημμύρες ως φυσικό φαινόμενο με επιπτώσεις που οφείλονται σε ανθρωπογενή αίτια λόγω των παρεμβάσεων που γίνονται εξ αιτίας της τουριστικής ανάπτυξης. Οι μαθητές μέσα από τη ομαδοσυνεργατική μέθοδο και σε παιχνίδι ρόλων εξετάζουν ένα υποθετικό σενάριο ενός υδρολογικού συστήματος και προσπαθούν να δώσουν λύση αφού κατανοήσουν τι λάθη έγιναν. Απευθύνεται σε μαθητές/τριες Γυμνασίου και Λυκείου, αλλά θα μπορούσε με μια προσαρμογή να εφαρμοστεί και στις τελευταίες τάξεις του δημοτικού.

Παιδαγωγικοί στόχοι:
Επιδιώκεται οι μαθητές/μαθήτριες:
• Να αξιολογήσουν επιλογές και δραστηριότητες που οδήγησαν στο φαινόμενο της πλημμύρας.
• Να κατανοήσουν ότι οι ανθρωπογενείς δραστηριότητες, όπως αυτές που σχετίζονται με τον τουρισμό, έχουν επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον.
• Να εμπλακούν ομαδικά και βιωματικά.
• Να συνειδητοποιήσουν ότι οι πλημμύρες είναι ένα φυσικό φαινόμενο που μπορεί να γίνει ακραίο, όχι μόνο ως φαινόμενο αυτό καθαυτό, αλλά και ως μια επίπτωση της κλιματικής κρίσης που έχει επιφέρει η ανθρώπινη δραστηριότητα.
• Να κατανοήσουν και να εμπεδώσουν όρους όπως: «αειφορία», «βιώσιμη ανάπτυξη», «κλιματική αλλαγή», «ανθρωπογενείς φυσικές καταστροφές».
• Να καλλιεργήσουν την κριτική σκέψη τους.
• Να υιοθετήσουν πρακτικές, στάσεις και συμπεριφορές αειφορικής διαχείρισης ως προς το περιβάλλον.
• Να ευαισθητοποιηθούν σε θέματα που αφορούν το περιβάλλον.


Τύπος δραστηριότητας:
Εργασία ομάδων, παιχνίδι ρόλων, παρουσίαση απόψεων (αναζήτηση στο διαδίκτυο – έρευνα
εφόσον το πρόγραμμα διαρκέσει πάνω από ένα τρίωρο)

———
Κατεβάστε το σε PDF μορφή

Συντάκτης deukalion, πριν από

Μέτρηση παροχής ποταμού

Σκοπός της συγκεκριμένης δραστηριότητας πεδίου είναι να κατανοήσουν οι μαθητές τη σημασία που έχει για το ποτάμιο οικοσύστημα ο υπολογισμός της ταχύτητας ροής και της παροχής του ποταμού. Με τον όρο παροχή του ποταμού ονομάζουμε τον όγκο του νερού που διέρχεται από μια συγκεκριμένη διατομή της κοίτης του ποταμού ανά μονάδα χρόνου (π.χ. όγκος νερού ανά δευτερόλεπτο). Για τον υπολογισμό της πολλαπλασιάζουμε το εμβαδόν της διατομής του ποταμού σε ένα σημείο του, με τη μέση ταχύτητα του νερού στο συγκεκριμένο σημείο. Οι μαθητές χωρίζονται σε ομάδες και υπολογίζουν την ταχύτητα ροής, το βάθος και το πλάτος σε διαφορετικά σημεία του ποταμού. Αφού ολοκληρωθούν οι μετρήσεις, οι ομάδες ανταλλάσσουν τα αποτελέσματα μεταξύ τους και συνεχίζουν με τον τελικό υπολογισμό της διατομής και της παροχής του ποταμού.

Παιδαγωγικοί στόχοι:
Οι μαθητές/μαθήτριες:
• Να κατανοήσουν τη σημασία της ροής του ποταμού για τα οικολογικά χαρακτηριστικά του ποτάμιου οικοσυστήματος.
• Να καταλάβουν και να εξηγήσουν, γιατί ο υπολογισμός της παροχής του ποταμού είναι μία πάρα πολύ σημαντική παράμετρος για το ποτάμιο οικοσύστημα.

Τύπος δραστηριότητας:
Δραστηριότητα πεδίου

———

Κατεβάστε το σε PDF μορφή

Συντάκτης deukalion, πριν από

Μέτρηση πλάτους (εύρους) ποταμού

Η δραστηριότητα αναφέρεται σε επτά (7) μεθόδους/τεχνικές μέτρησης του πλάτους/εύρους ποταμού/καναλιού, απευθύνεται σε μαθητές Ε΄-ΣΤ΄ Δημοτικού, Γυμνασίου και Λυκείου και επιλέγεται η κατάλληλη τεχνική μέτρησης ανάλογα με το γνωστικό υπόβαθρο κάθε ηλικιακής ομάδας, από τις φυσικές συνθήκες, τις δυνατότητες, την τοποθεσία αλλά και τις διαστάσεις του ποταμού/καναλιού. Απαιτεί 2-3 διδακτικές ώρες (αίθουσα) και μια ημερήσια επίσκεψη στο πεδίο.

Παιδαγωγικοί στόχοι:
Η υλοποίηση της δραστηριότητας στοχεύει ώστε οι μαθητές/μαθήτριες:
• Να αναγνωρίσουν τα βασικά χαρακτηριστικά του ποταμού και την ανάγκη μέτρησης και καταγραφής αυτών.
• Να μελετήσουν με πρακτικούς και επιστημονικούς τρόπους, ένα από τα παραπάνω χαρακτηριστικά του ποταμού (πλάτος) που θα συμβάλει στην παραπέρα διερεύνηση και στον υπολογισμό άλλων σύνθετων παραμέτρων και χαρακτηριστικών του.
• Να αποκτήσουν ικανότητες πραγματοποίησης μετρήσεων και να εξοικειωθούν με μηχανικά, αλλά και ψηφιακά εργαλεία μέτρησης.
• Να κατανοήσουν την έννοια του πλάτους και τα αίτια πιθανών σφαλμάτων των μετρήσεων και τεχνικές μείωσης αυτών.
• Να εφαρμόσουν στην πράξη την προϋπάρχουσα γνώση και να οικοδομήσουν τη νέα.
• Να εκφραστούν εικαστικά αυτοαξιολογώντας τις νέες γνώσεις.
• Να συνεργαστούν σε ομάδες και να εφαρμόσουν βιωματικές – ανακαλυπτικές διαδικασίες μάθησης.
• Να έρθουν σε επαφή με το φυσικό περιβάλλον και ιδιαίτερα με τα ποτάμια/χειμαρρικά οικοσυστήματα.
• Να παρατηρήσουν τις μεταβολές του πλάτους/εύρους ενός καναλιού σε διαφορετικά σημεία του, κάνοντας συγκρίσεις.
• Να στοχαστούν για τις αιτίες των παραπάνω μεταβολών με εστίαση στις ανθρώπινες παρεμβάσεις που επιδρούν στη μείωση του πλάτους και στη συμβολή αυτών στα πλημμυρικά φαινόμενα.


Τύπος δραστηριότητας:
Εργασία στην αίθουσα υπολογιστών (7η τεχνική κύριας δραστηριότητας)
Εργασία στην αίθουσα (εισαγωγική δραστηριότητα και αναστοχασμός)
Εργασία στο πεδίο (1η έως 6η τεχνική κύριας δραστηριότητας και δραστηριότητα παρατήρησης μεταβολών πλάτους ποταμού)

———

Κατεβάστε το σε PDF μορφή

Συντάκτης deukalion, πριν από

Μέτρηση μέσου βάθους ποταμού

Η δραστηριότητα έπεται ή γίνεται σε συνδυασμό με τη μέτρηση του πλάτους ποταμού/καναλιού και προηγείται του υπολογισμού της παροχής αυτού. Αναφέρεται σε δυο (2) απλές και πρακτικές τεχνικές μέτρησης του μέσου βάθους ποταμού/καναλιού, απευθύνεται σε μαθητές Ε΄-ΣΤ΄ Δημοτικού, Γυμνασίου και Λυκείου και επιλέγεται η κατάλληλη από τις δυο προτεινόμενες τεχνικές ανάλογα με το γνωστικό υπόβαθρο κάθε ηλικιακής ομάδας, τις φυσικές συνθήκες, τις δυνατότητες, την τοποθεσία αλλά και τις διαστάσεις του ποταμού/καναλιού.Μια επιπλέον δραστηριότητα για μεγαλύτερους μαθητές (Β΄-Γ΄ Γυμνασίου και Λυκείου) αναφέρεται στην κατασκευή του γραφήματος της διατομής του ποταμού (cross section river) σε υπολογιστικό φύλλο (excel). Απαιτεί 2 διδακτικές ώρες (αίθουσα) και μια ημερήσια επίσκεψη στο πεδίο.

Παιδαγωγικοί στόχοι:
Η υλοποίηση της δραστηριότητας στοχεύει ώστε οι μαθητές/μαθήτριες:
• Να αναγνωρίσουν τα βασικά χαρακτηριστικά ενός ποταμού/καναλιού και τους λόγους της ανάγκης μέτρησης του μέσου βάθους (depth).
• Να μελετήσουν και να εφαρμόσουν στην πράξη τρόπους μέτρησης του μέσου βάθους, που θα συμβάλει στην παραπέρα διερεύνηση και στον υπολογισμό άλλων σύνθετων παραμέτρων και χαρακτηριστικών του, όπως η διατομή σε συγκεκριμένα σημεία καθώς και η παροχή του ρέματος.
• Να αποκτήσουν ικανότητες πραγματοποίησης μετρήσεων και υπολογισμού της μέσης τιμής.
• Να κατανοήσουν την έννοια του βάθους και τα αίτια πιθανών σφαλμάτων των μετρήσεων και μείωσης αυτών.
• Να εφαρμόσουν στην πράξη την προϋπάρχουσα γνώση και να οικοδομήσουν τη νέα.
• Να εκφραστούν εικαστικά αυτοαξιολογώντας τις νέες γνώσεις (εισαγωγική δραστηριότητα).
• Να συνεργαστούν σε ομάδες και να εφαρμόσουν βιωματικές – ανακαλυπτικές διαδικασίες μάθησης.
• Να έρθουν σε επαφή με το φυσικό περιβάλλον και ιδιαίτερα με τα ποτάμια/χειμαρρικά οικοσυστήματα.
• Να εξοικειωθούν με μηχανικά εργαλεία μέτρησης.
• Να παρατηρήσουν τις μεταβολές του μέσου βάθους ενός καναλιού σε διαφορετικά σημεία του, κάνοντας συγκρίσεις.
• Να στοχαστούν για τις αιτίες των παραπάνω μεταβολών λόγω φυσικών διαδικασιών ή ανθρώπινων παρεμβάσεων, με εστίαση στις ανθρώπινες παρεμβάσεις που επιδρούν στη μεταβολή του μέσου βάθους και στη συμβολή αυτών των παρεμβάσεων στα πλημμυρικά φαινόμενα.
• Να επεξεργαστούν τα στοιχεία μέτρησης και να εξάγουν συμπεράσματα.


Τύπος δραστηριότητας:
Εργασία στην αίθουσα (εισαγωγική δραστηριότητα και αναστοχασμός)
Εργασία στο πεδίο
Εργασία στην αίθουσα υπολογιστών (δραστηριότητα για μαθητές/τριες μεγαλύτερων τάξεων)

———

Κατεβάστε το σε PDF μορφή

Συντάκτης deukalion, πριν από

Η Ελένη και το ποτάμι

Αξιοποίηση σκηνών από την ταινία «Το Λιβάδι Που Δακρύζει» (2004), του Θόδωρου Αγγελόπουλου, με όχημα τη ζωή ενός κοριτσιού και στόχο τη διαπραγμάτευση του ζητήματος της συνύπαρξης ενός οικισμού με ένα ποτάμι και το ενδεχόμενο της πλημμύρας από αυτό.

Η υλοποίηση της δραστηριότητας σχεδιάστηκε με την άδεια της ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΩΝ ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΣ και την προϋπόθεση πως κάθε εκπαιδευτικός που θα την υλοποιήσει, θα λάβει ενυπόγραφα άδεια από τον συντάκτη της (Δημήτρη Ντανόπουλο). Για τον λόγο αυτό δεν περιλαμβάνονται τα ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ, το ΒΟΗΘΗΤΙΚΟ και το ΟΠΤΙΚΟΑΚΟΥΣΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ, τα οποία θα διατεθούν ψηφιακά ή με φυσικό τρόπο στον/στην ενδιαφερόμενο/η εκπαιδευτικό, μετά τη σχετική άδεια του συντάκτη. Ηλεκτρονική διεύθυνση επικοινωνίας: dimntan@gmail.com

Τύπος δραστηριότητας:
Δημιουργική έκφραση απόψεων με χρήση ψηφιακών ή μη μέσων

———

Κατεβάστε τη δραστηριότητα σε PDF μορφή

Συντάκτης deukalion, πριν από

Η βροχούλα που έγινε πλημμύρα.
Το βροχόμετρο!

Το εκπαιδευτικό υλικό με τίτλο «Η βροχούλα που έγινε πλημμύρα. Το βροχόμετρο!» δημιουργήθηκε αξιοποιώντας τις δεξιότητες που αποκτήθηκαν κατά την περίοδο της πανδημίας COVID-19 και στοχεύει σε σύγχρονη και ασύγχρονη αξιοποίηση κατά το ένα μέρος και κατά το άλλο σε δια ζώσης βιωματικά εργαστήρια με μαθητές νηπιαγωγείου, δημοτικού και γυμνασίου. Η θεωρητική προσέγγιση πραγματοποιείται μέσα από online δραστηριότητες σύγχρονης και ασύγχρονης εξ αποστάσεως εκπαίδευσης που δημιουργήθηκαν για τις ανάγκες της συγκεκριμένης θεματικής. Η προσέγγιση ολοκληρώνεται με ένα εργαστήριο κατασκευής βροχόμετρου με απλά υλικά για τη μέτρηση της στάθμης βροχής σε κανονικές και ακραίες συνθήκες κακοκαιρίας.

Παιδαγωγικοί στόχοι:
Οι μαθητές/μαθήτριες:
• Να γνωρίσουν τον ρόλο της βροχής στα πλημμυρικά φαινόμενα.
• Να ευαισθητοποιηθούν απέναντι στη σημασία της βροχής.
• Να αποκτήσουν νέες δεξιότητες κατασκευής πειραματικών διατάξεων.
• Να εξοικειωθούν με το εκπαιδευτικό πείραμα.


Τύπος δραστηριότητας:
Η θεωρητική προσέγγιση πραγματοποιείται μέσα από online δραστηριότητες σύγχρονης και ασύγχρονης εξ αποστάσεως εκπαίδευσης που δημιουργήθηκαν για τις ανάγκες της συγκεκριμένης θεματικής.
Η προσέγγιση ολοκληρώνεται με ένα εργαστήριο κατασκευής βροχόμετρου με απλά υλικά για τη μέτρηση της στάθμης βροχής σε κανονικές και ακραίες συνθήκες κακοκαιρίας.

———

Κατεβάστε τη δραστηριότητα σε PDF μορφή

Συντάκτης deukalion, πριν από

Κατασκευή βροχόμετρου
με υλικά καθημερινής χρήσης

Η δραστηριότητα αυτή προτείνει την κατασκευή ενός λειτουργικού βροχόμετρου από τον μαθητή με τη χρήση υλικών καθημερινής χρήσης. Χρησιμοποιείται πλαστική φιάλη νερού, διαφανής χάρακας και άλλα υλικά ώστε με διαδικασίες του τύπου κόβω, κολλώ, προσαρμόζω, κατασκευάζεται απλό βροχόμετρο. Όταν ολοκληρωθεί η κατασκευή ο μαθητής καλείται να μετρήσει το ύψος βροχής σε πραγματικό περιστατικό ή σε πότισμα “τεχνητής βροχής”.

Παιδαγωγικοί στόχοι:
Οι μαθητές/μαθήτριες:
• Να καλλιεργήσουν πρακτικές δεξιότητες, όπως κόβω, κολλώ, προσαρμόζω κ.λπ.
• Να κατανοήσουν τις αρχές λειτουργίας ενός οργάνου μέτρησης.
• Να χρησιμοποιήσουν τη διαδικασία της κατασκευής για την επίτευξη στόχου (μέτρηση ύψους βροχής).
• Να συνεργάζονται σε ομάδες.


Τύπος δραστηριότητας:
• Κατασκευή λειτουργικού μοντέλου της συσκευής μέτρησης ενός φυσικού μεγέθους
• Η προβολή βίντεο με παροχή οδηγιών κατασκευής και η επανάληψή του κάθε φορά που εμφανίζονται απορίες, οδηγεί σε έναν τρόπο απόκτησης δεξιοτήτων, με τον οποίο είναι εξοικειωμένοι πολλοί/ές μαθητές/τριες (tutorials στο διαδίκτυο).

———

Κατεβάστε σε PDF μορφή

Συντάκτης deukalion, πριν από

Δραστηριότητες
για τη λεκάνη απορροής ποταμού

Η συγκεκριμένη δραστηριότητα απευθύνεται σε μαθητές/τριες Ε ΄και ΣΤ΄ τάξεων του Δημοτικού και Α΄ και Β΄ τάξεων του Γυμνασίου. Μπορεί να υλοποιηθεί και σε μικρότερες τάξεις του δημοτικού και του νηπιαγωγείου με την ανάλογη προσαρμογή. Οι μαθητές/τριες χωρίζονται σε ομάδες έχοντας συγκεκριμένο ρόλο, με σκοπό να κατασκευάσουν μία λεκάνη απορροής ποταμού με απλά υλικά, που υπάρχουν στο σχολείο. Κατά τη διάρκεια της κατασκευής, κάθε ομάδα πρέπει να παρουσιάζει και να εξηγεί στις υπόλοιπες ομάδες τις φυσικές διεργασίες που λαμβάνουν χώρα στη λεκάνη απορροής. Με αυτό τον τρόπο κατανοούν τη θέση της λεκάνης απορροής στο φυσικό περιβάλλον και πώς ορίζεται, ασχολούνται με το ανάγλυφο, μαθαίνουν πώς σχηματίζονται τα ατμοσφαιρικά κατακρημνίσματα (υετός), γνωρίζουν το υδρογραφικό δίκτυο, τις χρήσεις γης και τον υδρολογικό κύκλο. Η συγκεκριμένη δραστηριότητα αποτελεί ένα παράδειγμα συνδυασμένου γνωσιακού και ψυχοκινητικού στόχου.

Παιδαγωγικοί στόχοι:
Οι μαθητές/μαθήτριες:
• Να κατανοήσουν τη θέση της λεκάνης απορροής στο φυσικό περιβάλλον.
• Να μάθουν πώς ορίζεται.
• Να γνωρίσουν τη γεωμορφολογία της.
• Να κατανοήσουν τι είναι και πώς σχηματίζονται τα ατμοσφαιρικά κατακρημνίσματα.
• Να γνωρίσουν το υδρογραφικό δίκτυο.
• Να μάθουν για τις χρήσεις γης στη λεκάνη απορροής.
• Να κατανοήσουν τι είναι ο κύκλος του νερού ή αλλιώς υδρολογικός κύκλος.
• Να καταλάβουν τις φυσικές διεργασίες που λαμβάνουν χώρα.
• Να παρατηρήσουν, να διατυπώσουν ερωτήματα και να εξαγάγουν συμπεράσματα.
• Να συνεργαστούν σε ομάδες.


Τύπος δραστηριότητας:
Δραστηριότητες στην τάξη / Κατασκευές

———

Κατεβάστε σε PDF μορφή

Συντάκτης deukalion, πριν από

Γινόμαστε δημοσιογράφοι

Η προτεινόμενη δραστηριότητα απευθύνεται σε μαθητές/τριες των τριών τελευταίων τάξεων του Δημοτικού σχολείου (Δ’, Ε’ και ΣΤ’ Δημοτικού). Η θεματική ενότητα στην οποία εντάσσεται είναι η παρουσίαση πλημμυρικών φαινομένων στην τέχνη και συγκεκριμένα, στη λογοτεχνία. Ειδικότερα, μέσω της υλοποίησης της δραστηριότητας, οι μαθητές/τριες αναμένεται να αντιληφθούν ότι οι πλημμύρες δεν αποτελούν μόνον συμβάντα με δημοσιογραφικό ενδιαφέρον, αλλά και προσωπικό βίωμα, το οποίο μπορεί να αποδοθεί και μέσα από τη λογοτεχνική παραγωγή ενός συγγραφέα. Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται στον εντοπισμό της διάστασης του λόγου, του ύφους και του τρόπου παρουσίασης των συμβάντων, μεταξύ των δύο τύπων κειμένου (άρθρου-λογοτεχνικού κειμένου), λαμβάνοντας υπόψη ότι εξυπηρετούν διαφορετικούς γλωσσικούς σκοπούς.

Παιδαγωγικοί στόχοι:
Οι μαθητές/μαθήτριες:
• Να διακρίνουν τις ουσιώδεις από τις επουσιώδεις πληροφορίες του κειμένου, παρουσιάζοντας μόνο ό,τι έχει δημοσιογραφικό ενδιαφέρον.
• Να εξοικειωθούν με τη δημοσιογραφική αποτύπωση των γεγονότων ως άρθρο σε εφημερίδα (με τίτλο και κατάλληλη δομή και περιεχόμενο).
• Να μετασχηματίσουν αποδοτικά τις πληροφορίες που δίνει το κείμενο από αφηγηματικό σε δημοσιογραφικό λόγο (ύφος).
• Να συνεργάζονται σε ομάδες.


Τύπος δραστηριότητας:
• Συζήτηση, παρατήρηση
• Ομαδοσυνεργατική δραστηριότητα

———

Κατεβάστε τη δραστηριότητα σε PDF μορφή

Συντάκτης deukalion, πριν από

Καταγραφή σημείων παρατήρησης
σε επίσκεψη πεδίου σε ποτάμι

Οι μαθητές παρατηρούν και καταγράφουν σημεία στο ποτάμι που έχουν σχέση με το οικοσύστημα, τα χαρακτηριστικά της ροής, τα αντιπλημμυρικά έργα, τις ζημιές που έγιναν από πλημμύρα ή τις πιθανότητες ζημιών, τα προβληματικά σημεία και την ομορφιά των φυσικών τοπίων. Αξιοποιώντας αυτές τις καταγραφές ερευνούν, ενημερώνονται και κάνουν προτάσεις στους αρμόδιους φορείς.

Παιδαγωγικοί στόχοι:
Οι μαθητές/μαθήτριες:
• Να παρατηρήσουν σημεία που έχουν σχέση με τη λειτουργία των ποτάμιων περιοχών, ως οικοσυστήματα.
• Να εντοπίσουν προβληματικά σημεία στη λειτουργία των ποταμών που έχουν δημιουργηθεί από ανθρώπινες παρεμβάσεις.
• Να παρατηρήσουν τα έργα αντιπλημμυρικής προστασίας.
• Να εντοπίσουν τις ζημιές ή τις πιθανότητες ζημιών που μπορούν να προέλθουν από πλημμυρικά φαινόμενα.
• Να κάνουν προτάσεις γι’ αυτά που θα παρατηρήσουν στους αρμόδιους φορείς μέσα από διαδικασίες διαλόγου και ενημέρωσης.


Τύπος δραστηριότητας:
Εργασία πεδίου και επικοινωνία με αρμόδιους φορείς

———

Κατεβάστε τη δραστηριότητα σε PDF μορφή

Κατεβάστε και το υποστηρικτικό υλικό της δραστηριότητας:

Συντάκτης deukalion, πριν από