Βασικά χαρακτηριστικά σε ποτάμια συστήματα

Η δύναμη του νερού –
Δες το με μια άλλη ματιά…

Aποτελείται από μια παρουσίαση με ιδέες και κατασκευές, βασισμένες στην πρόληψη πλημμυρικών φαινομένων, προσαρμοσμένες στην αρχική μακέτα, καθώς και από δύο φύλλα δραστηριοτήτων. Μία δραστηριότητα παρατήρησης που αποτυπώνει την υπάρχουσα κατάσταση σε αντιπροσωπευτικά σημεία ποταμών της Π.Ε. Καρδίτσας και μία μελέτη περίπτωσης που αφορά στο Ιχθυοτροφείο «Εύρυτος».

Παιδαγωγικοί στόχοι:
Οι μαθητές/μαθήτριες:
• Να αναπτύξουν ικανότητες, δεξιότητες και στάσεις απέναντι στη δύναμη του νερού και να αποδώσουν στη μακέτα την οικολογική τους ταυτότητα.
• Να αναζητήσουν, να αξιολογήσουν και να επιλέξουν, μέσα από το διαδίκτυο, τα κατάλληλα μέτρα πρόληψης πλημμυρών.
• Να επιλέξουν και να χρησιμοποιήσουν τα κατάλληλα υλικά και εργαλεία.
• Να αναπτύξουν συνεργατικές δεξιότητες.


Τύπος δραστηριότητας:
Εργασία σε μακέτα ποταμού για την πρόληψη πλημμυρών

———

Κατεβάστε τη δραστηριότητα σε PDF μορφή

Συντάκτης deukalion, πριν από

Η δύναμη του νερού

Αποτελείται από μια παρουσίαση της κατασκευής μίας μακέτας που απεικονίζει την πληγείσα από τον «Ιανό» περιοχή της Δ.Ε. Μουζακίου.

Παιδαγωγικοί στόχοι:
Οι μαθητές/μαθήτριες:
• Να παρατηρήσουν και να αξιολογήσουν το πεδίο.
• Να καλλιεργήσουν την κριτική σκέψη και την αισθητική τους.
• Να επιλέξουν και να χρησιμοποιήσουν τα κατάλληλα υλικά και εργαλεία.
• Να αναπτύξουν συνεργατικές δεξιότητες.
• Να εκφράσουν την οικολογική τους ταυτότητα.


Τύπος δραστηριότητας:
Κατασκευή μακέτας

———

Κατεβάστε τη δραστηριότητα σε PDF μορφή

Συντάκτης deukalion, πριν από

Κλίση σε τοπογραφικό χάρτη

Με τη χρήση τοπογραφικών χαρτών και διαδικτυακών εφαρμογών Google maps, γίνεται διερεύνηση της έννοιας της μορφολογικής κλίσης. Πραγματοποιείται υπολογισμός της κλίσης και ερμηνεία της με βάση μία οικεία περιοχή. Χρειάζονται βασικές δεξιότητες ανάγνωσης τοπογραφικών χαρτών (αναγνώριση ισοϋψών καμπυλών, υπολογισμός διαφοράς υψόμετρου, εντοπισμός υψηλότερης και χαμηλότερης καμπύλης σε ένα κομμάτι χάρτη, προσανατολισμός χάρτη).

Παιδαγωγικοί στόχοι:
Οι μαθητές/μαθήτριες:
• Να αντιληφθούν την έννοια της κλίσης στο τοπίο, στο οποίο θα υλοποιήσουν εργασίες πεδίου (2ο επίπεδο Bloom).
• Να υπολογίσουν το υψόμετρο σε σημείο ενδιαφέροντος (2ο επίπεδο Bloom).
• Να διακρίνουν τη διαφορά της κλίσης στο ανάγλυφο της ροής ενός ποταμού ως σύνολο (4ο επίπεδο Bloom).
• Να εφαρμόσουν γνώσεις και ικανότητες/δεξιότητες για την εύρεση στοιχείων από τον χάρτη (π.χ. μαθηματικά, γεωγραφία) (3ο επίπεδο Bloom).
• Να ερμηνεύουν απλές λεπτομέρειες από έναν τοπογραφικό χάρτη (5ο επίπεδο Bloom).
• Να ερμηνεύουν πώς η κλίση επηρεάζει το ανάγλυφο της περιοχής και τι ρόλο παίζει στον κύκλο ζωής ενός ποταμού (5ο επίπεδο Bloom).


Τύπος δραστηριότητας:
Εργαστήριο εντός της τάξης ή στην αίθουσα Η/Υ, εργασία σε ομάδες

———

Κατεβάστε τη δραστηριότητα σε PDF μορφή

Συντάκτης deukalion, πριν από

Το ύψος βροχής και η σημασία του

Πρόκειται για μια εκπαιδευτική δραστηριότητα όπου επιχειρείται η εξοικείωση του μαθητή με το μέγεθος ύψος βροχής μέσα από την αναγνώριση του μέσου ετήσιου ύψους βροχής για τον τόπο του ή για οποιοδήποτε άλλο τόπο ενδιαφέροντος. Με τον τρόπο αυτό δίνει νόημα στους όρους υψηλή, μέση και χαμηλή ποσότητα βροχής συγκρίνοντας τιμές ύψους που προσφέρονται ως πρόβλεψη με τις ανιχνευόμενες μέσες ή κλιματικές τιμές για έναν τόπο. Η δραστηριότητα εκτυλίσσεται στον ψηφιακό ιστότοπο της ΕΜΥ και εξοικειώνει τον μαθητή με τους όρους “μέσο ετήσιο ύψος”, “μέσο μηνιαίο ύψος” και “μέσο ημερήσιο” και την κατανομή τους σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας.

Παιδαγωγικοί στόχοι:
Οι μαθητές/μαθήτριες:
• Να καλλιεργήσουν ψηφιακές δεξιότητες, όπως η αποτελεσματική αναζήτηση και πλοήγηση σε χρήσιμες ιστοσελίδες.
• Να αποκτήσουν ικανότητα προσδιορισμού αριθμητικής πληροφορίας προς εξαγωγή συμπερασμάτων που αφορούν τα κλιματικά χαρακτηριστικά ενός τόπου.
• Να καλλιεργήσουν κριτική σκέψη σχετικά με τις ομοιότητες και διαφορές δύο τόπων ως προς το κλιματικό χαρακτηριστικό της βροχόπτωσης ή του υετού.


Τύπος δραστηριότητας:
Διαδικτυακή αναζήτηση πληροφοριών σχετικά με το κλιματικό χαρακτηριστικό της βροχόπτωσης ή του υετού για οποιονδήποτε τόπο στην Ελλάδα μέσα από την ιστοσελίδα της ΕΜΥ και συγκριτική αξιοποίηση αυτής της πληροφορίας.
Προβολή, προαιρετικά, ενός βίντεο οδηγιών.

———

Κατεβάστε σε PDF μορφή

Συντάκτης deukalion, πριν από

Μέτρηση παροχής ποταμού

Σκοπός της συγκεκριμένης δραστηριότητας πεδίου είναι να κατανοήσουν οι μαθητές τη σημασία που έχει για το ποτάμιο οικοσύστημα ο υπολογισμός της ταχύτητας ροής και της παροχής του ποταμού. Με τον όρο παροχή του ποταμού ονομάζουμε τον όγκο του νερού που διέρχεται από μια συγκεκριμένη διατομή της κοίτης του ποταμού ανά μονάδα χρόνου (π.χ. όγκος νερού ανά δευτερόλεπτο). Για τον υπολογισμό της πολλαπλασιάζουμε το εμβαδόν της διατομής του ποταμού σε ένα σημείο του, με τη μέση ταχύτητα του νερού στο συγκεκριμένο σημείο. Οι μαθητές χωρίζονται σε ομάδες και υπολογίζουν την ταχύτητα ροής, το βάθος και το πλάτος σε διαφορετικά σημεία του ποταμού. Αφού ολοκληρωθούν οι μετρήσεις, οι ομάδες ανταλλάσσουν τα αποτελέσματα μεταξύ τους και συνεχίζουν με τον τελικό υπολογισμό της διατομής και της παροχής του ποταμού.

Παιδαγωγικοί στόχοι:
Οι μαθητές/μαθήτριες:
• Να κατανοήσουν τη σημασία της ροής του ποταμού για τα οικολογικά χαρακτηριστικά του ποτάμιου οικοσυστήματος.
• Να καταλάβουν και να εξηγήσουν, γιατί ο υπολογισμός της παροχής του ποταμού είναι μία πάρα πολύ σημαντική παράμετρος για το ποτάμιο οικοσύστημα.

Τύπος δραστηριότητας:
Δραστηριότητα πεδίου

———

Κατεβάστε το σε PDF μορφή

Συντάκτης deukalion, πριν από

Μέτρηση πλάτους (εύρους) ποταμού

Η δραστηριότητα αναφέρεται σε επτά (7) μεθόδους/τεχνικές μέτρησης του πλάτους/εύρους ποταμού/καναλιού, απευθύνεται σε μαθητές Ε΄-ΣΤ΄ Δημοτικού, Γυμνασίου και Λυκείου και επιλέγεται η κατάλληλη τεχνική μέτρησης ανάλογα με το γνωστικό υπόβαθρο κάθε ηλικιακής ομάδας, από τις φυσικές συνθήκες, τις δυνατότητες, την τοποθεσία αλλά και τις διαστάσεις του ποταμού/καναλιού. Απαιτεί 2-3 διδακτικές ώρες (αίθουσα) και μια ημερήσια επίσκεψη στο πεδίο.

Παιδαγωγικοί στόχοι:
Η υλοποίηση της δραστηριότητας στοχεύει ώστε οι μαθητές/μαθήτριες:
• Να αναγνωρίσουν τα βασικά χαρακτηριστικά του ποταμού και την ανάγκη μέτρησης και καταγραφής αυτών.
• Να μελετήσουν με πρακτικούς και επιστημονικούς τρόπους, ένα από τα παραπάνω χαρακτηριστικά του ποταμού (πλάτος) που θα συμβάλει στην παραπέρα διερεύνηση και στον υπολογισμό άλλων σύνθετων παραμέτρων και χαρακτηριστικών του.
• Να αποκτήσουν ικανότητες πραγματοποίησης μετρήσεων και να εξοικειωθούν με μηχανικά, αλλά και ψηφιακά εργαλεία μέτρησης.
• Να κατανοήσουν την έννοια του πλάτους και τα αίτια πιθανών σφαλμάτων των μετρήσεων και τεχνικές μείωσης αυτών.
• Να εφαρμόσουν στην πράξη την προϋπάρχουσα γνώση και να οικοδομήσουν τη νέα.
• Να εκφραστούν εικαστικά αυτοαξιολογώντας τις νέες γνώσεις.
• Να συνεργαστούν σε ομάδες και να εφαρμόσουν βιωματικές – ανακαλυπτικές διαδικασίες μάθησης.
• Να έρθουν σε επαφή με το φυσικό περιβάλλον και ιδιαίτερα με τα ποτάμια/χειμαρρικά οικοσυστήματα.
• Να παρατηρήσουν τις μεταβολές του πλάτους/εύρους ενός καναλιού σε διαφορετικά σημεία του, κάνοντας συγκρίσεις.
• Να στοχαστούν για τις αιτίες των παραπάνω μεταβολών με εστίαση στις ανθρώπινες παρεμβάσεις που επιδρούν στη μείωση του πλάτους και στη συμβολή αυτών στα πλημμυρικά φαινόμενα.


Τύπος δραστηριότητας:
Εργασία στην αίθουσα υπολογιστών (7η τεχνική κύριας δραστηριότητας)
Εργασία στην αίθουσα (εισαγωγική δραστηριότητα και αναστοχασμός)
Εργασία στο πεδίο (1η έως 6η τεχνική κύριας δραστηριότητας και δραστηριότητα παρατήρησης μεταβολών πλάτους ποταμού)

———

Κατεβάστε το σε PDF μορφή

Συντάκτης deukalion, πριν από

Μέτρηση μέσου βάθους ποταμού

Η δραστηριότητα έπεται ή γίνεται σε συνδυασμό με τη μέτρηση του πλάτους ποταμού/καναλιού και προηγείται του υπολογισμού της παροχής αυτού. Αναφέρεται σε δυο (2) απλές και πρακτικές τεχνικές μέτρησης του μέσου βάθους ποταμού/καναλιού, απευθύνεται σε μαθητές Ε΄-ΣΤ΄ Δημοτικού, Γυμνασίου και Λυκείου και επιλέγεται η κατάλληλη από τις δυο προτεινόμενες τεχνικές ανάλογα με το γνωστικό υπόβαθρο κάθε ηλικιακής ομάδας, τις φυσικές συνθήκες, τις δυνατότητες, την τοποθεσία αλλά και τις διαστάσεις του ποταμού/καναλιού.Μια επιπλέον δραστηριότητα για μεγαλύτερους μαθητές (Β΄-Γ΄ Γυμνασίου και Λυκείου) αναφέρεται στην κατασκευή του γραφήματος της διατομής του ποταμού (cross section river) σε υπολογιστικό φύλλο (excel). Απαιτεί 2 διδακτικές ώρες (αίθουσα) και μια ημερήσια επίσκεψη στο πεδίο.

Παιδαγωγικοί στόχοι:
Η υλοποίηση της δραστηριότητας στοχεύει ώστε οι μαθητές/μαθήτριες:
• Να αναγνωρίσουν τα βασικά χαρακτηριστικά ενός ποταμού/καναλιού και τους λόγους της ανάγκης μέτρησης του μέσου βάθους (depth).
• Να μελετήσουν και να εφαρμόσουν στην πράξη τρόπους μέτρησης του μέσου βάθους, που θα συμβάλει στην παραπέρα διερεύνηση και στον υπολογισμό άλλων σύνθετων παραμέτρων και χαρακτηριστικών του, όπως η διατομή σε συγκεκριμένα σημεία καθώς και η παροχή του ρέματος.
• Να αποκτήσουν ικανότητες πραγματοποίησης μετρήσεων και υπολογισμού της μέσης τιμής.
• Να κατανοήσουν την έννοια του βάθους και τα αίτια πιθανών σφαλμάτων των μετρήσεων και μείωσης αυτών.
• Να εφαρμόσουν στην πράξη την προϋπάρχουσα γνώση και να οικοδομήσουν τη νέα.
• Να εκφραστούν εικαστικά αυτοαξιολογώντας τις νέες γνώσεις (εισαγωγική δραστηριότητα).
• Να συνεργαστούν σε ομάδες και να εφαρμόσουν βιωματικές – ανακαλυπτικές διαδικασίες μάθησης.
• Να έρθουν σε επαφή με το φυσικό περιβάλλον και ιδιαίτερα με τα ποτάμια/χειμαρρικά οικοσυστήματα.
• Να εξοικειωθούν με μηχανικά εργαλεία μέτρησης.
• Να παρατηρήσουν τις μεταβολές του μέσου βάθους ενός καναλιού σε διαφορετικά σημεία του, κάνοντας συγκρίσεις.
• Να στοχαστούν για τις αιτίες των παραπάνω μεταβολών λόγω φυσικών διαδικασιών ή ανθρώπινων παρεμβάσεων, με εστίαση στις ανθρώπινες παρεμβάσεις που επιδρούν στη μεταβολή του μέσου βάθους και στη συμβολή αυτών των παρεμβάσεων στα πλημμυρικά φαινόμενα.
• Να επεξεργαστούν τα στοιχεία μέτρησης και να εξάγουν συμπεράσματα.


Τύπος δραστηριότητας:
Εργασία στην αίθουσα (εισαγωγική δραστηριότητα και αναστοχασμός)
Εργασία στο πεδίο
Εργασία στην αίθουσα υπολογιστών (δραστηριότητα για μαθητές/τριες μεγαλύτερων τάξεων)

———

Κατεβάστε το σε PDF μορφή

Συντάκτης deukalion, πριν από

Η λιθολογία του ποταμού

Απευθύνεται σε μαθητές/τριες Δημοτικού, Γυμνασίου & Λυκείου και έχει στόχο να γνωρίσουν τη λιθολογία ενός ποτάμιου συστήματος, να καταγράψουν, να παρατηρήσουν, να ταξινομήσουν τα υλικά που θα βρουν στην κοίτη του ποταμού και να αξιολογήσουν τη σημασία τους σε ένα πλημμυρικό φαινόμενο. Η άσκηση γίνεται στο πεδίο και απαιτεί απλά υλικά: Υποδεκάμετρο, ανεξίτηλο μαρκαδόρο, σακουλάκια, τσάντα μεταφοράς των δειγμάτων, σημειωματάριο, μολύβι.

Παιδαγωγικοί στόχοι:
Οι μαθητές/μαθήτριες:
• Να γνωρίσουν τη λιθολογία ενός ποτάμιου συστήματος.
• Να καταγράψουν, να παρατηρήσουν και να ταξινομήσουν τα υλικά που θα βρουν στην κοίτη του ποταμού.
• Να αξιολογήσουν τη σημασία των υλικών αυτών σε ένα πλημμυρικό φαινόμενο.


Τύπος δραστηριότητας:
Εργασία στο πεδίο

———

Κατεβάστε το σε PDF μορφή

Κατεβάστε και το υποστηρικτικό υλικό της δραστηριότητας:

Συντάκτης deukalion, πριν από

Πώς σχετίζεται το είδος του εδάφους
με την πλημμύρα – Υδροπερατότητα

Μέσα από πειράματα οι μαθητές ανακαλύπτουν ποιο είδος εδάφους αφήνει να περνά το νερό περισσότερο και άρα σε ποιο είναι πιθανότερο να δημιουργηθούν πλημμυρικά φαινόμενα.

Παιδαγωγικοί στόχοι:
Οι μαθητές/μαθήτριες:
• Να αντιληφθούν μέσα από πειραματισμό ότι ανάλογα με τη σύστασή τους τα διαφορετικά είδη εδάφους συγκρατούν διαφορετική ποσότητα ύδατος, και ότι το νερό περνά με διαφορετική ταχύτητα από αυτά (υδροπερατότητα).
• Να γνωρίσουν την έννοια του πορώδους και πώς αυτή συνδέεται με την υδροπερατότητα.
• Να συζητήσουν και να συμπεράνουν το πώς εδάφη με διαφορετική υδροπερατότητα μπορούν να επηρεάσουν την εξέλιξη ενός πλημμυρικού φαινομένου.
• Να συνεργάζονται σε ομάδες.

Τύπος δραστηριότητας:
Πειράματα

———

Κατεβάστε σε PDF μορφή

Συντάκτης deukalion, πριν από

Δραστηριότητες
για τη λεκάνη απορροής ποταμού

Η συγκεκριμένη δραστηριότητα απευθύνεται σε μαθητές/τριες Ε ΄και ΣΤ΄ τάξεων του Δημοτικού και Α΄ και Β΄ τάξεων του Γυμνασίου. Μπορεί να υλοποιηθεί και σε μικρότερες τάξεις του δημοτικού και του νηπιαγωγείου με την ανάλογη προσαρμογή. Οι μαθητές/τριες χωρίζονται σε ομάδες έχοντας συγκεκριμένο ρόλο, με σκοπό να κατασκευάσουν μία λεκάνη απορροής ποταμού με απλά υλικά, που υπάρχουν στο σχολείο. Κατά τη διάρκεια της κατασκευής, κάθε ομάδα πρέπει να παρουσιάζει και να εξηγεί στις υπόλοιπες ομάδες τις φυσικές διεργασίες που λαμβάνουν χώρα στη λεκάνη απορροής. Με αυτό τον τρόπο κατανοούν τη θέση της λεκάνης απορροής στο φυσικό περιβάλλον και πώς ορίζεται, ασχολούνται με το ανάγλυφο, μαθαίνουν πώς σχηματίζονται τα ατμοσφαιρικά κατακρημνίσματα (υετός), γνωρίζουν το υδρογραφικό δίκτυο, τις χρήσεις γης και τον υδρολογικό κύκλο. Η συγκεκριμένη δραστηριότητα αποτελεί ένα παράδειγμα συνδυασμένου γνωσιακού και ψυχοκινητικού στόχου.

Παιδαγωγικοί στόχοι:
Οι μαθητές/μαθήτριες:
• Να κατανοήσουν τη θέση της λεκάνης απορροής στο φυσικό περιβάλλον.
• Να μάθουν πώς ορίζεται.
• Να γνωρίσουν τη γεωμορφολογία της.
• Να κατανοήσουν τι είναι και πώς σχηματίζονται τα ατμοσφαιρικά κατακρημνίσματα.
• Να γνωρίσουν το υδρογραφικό δίκτυο.
• Να μάθουν για τις χρήσεις γης στη λεκάνη απορροής.
• Να κατανοήσουν τι είναι ο κύκλος του νερού ή αλλιώς υδρολογικός κύκλος.
• Να καταλάβουν τις φυσικές διεργασίες που λαμβάνουν χώρα.
• Να παρατηρήσουν, να διατυπώσουν ερωτήματα και να εξαγάγουν συμπεράσματα.
• Να συνεργαστούν σε ομάδες.


Τύπος δραστηριότητας:
Δραστηριότητες στην τάξη / Κατασκευές

———

Κατεβάστε σε PDF μορφή

Συντάκτης deukalion, πριν από