Λεξικό – Γλωσσάρι

Λεξικό εννοιών και όρων

Μπορείτε να κατεβάσετε όλο το λεξικό σε PDF μορφή ή να ανατρέξετε στο ευρετήριο όρων που ακολουθεί:

Λεξικό όρων

'Ολα | Α Γ Δ Έ Θ Ι Κ Λ Μ Ο Π Ρ Σ Τ Υ Φ Χ Ψ
There are currently 12 όροι in this directory beginning with the letter Έ.
Έ
Έδαφος
Το επιφανειακό στρώμα της χέρσου που χρησιμοποιούν τα φυτά στην ανάπτυξή τους, προκύπτει από τα προϊόντα της αποσάθρωσης των πετρωμάτων και έχει υποστεί πολύπλοκες φυσικοχημικές βιολογικές και βιοχημικές διεργασίες. Είναι αποτέλεσμα του μετασχηματισμού (λόγω αποσάθρωσης) του μητρικού πετρώματος. Οι παράγοντες που επηρεάζουν τη δημιουργία του και τις μεταβολές του είναι οι σύνθετες φυσικοχημικές διεργασίες που οφείλονται κατά κύριο λόγο στη βλάστηση, τη λιθολογία, τη θερμοκρασία και τον χρόνο, αλλά και στην ανθρώπινη δράση και την επαφή του με την ατμόσφαιρα.
Ε
Εκβολές
Το παράκτιο τελικό τμήμα ενός ποταμού όπου συναντά τη θάλασσα. Συνήθως χωρίζεται σε πολλά μικρότερα τμήματα σχηματίζοντας ένα Δέλτα. Εκεί η περιοχή έχει μεγάλο οικολογικό ενδιαφέρον, γιατί συγκεντρώνονται σπάνια πουλιά και πολλά είδη φυτών. Στις εκβολές η ξηρά σταδιακά προχωρεί μέσα στη θάλασσα, καθώς η δυναμική ισορροπία μεταξύ των παραγόντων που δρουν στον ηπειρωτικό χώρο των λεκανών απορροής των ποταμών (κλίμα, γεωμορφολογία, τεκτονική) και αυτών που δρουν στον παράκτιο χώρο των εκβολών (μορφολογία, τεκτονική, κύματα, παλίρροια, ρεύματα) καθορίζουν την ταχύτητα, τη μορφή και τα άλλα στοιχεία της απόθεσης.

   
Εκβολές Σεργουλοπόταμου Φωκίδας



 

Εκβολές ποταμού Θύαμι (Καλαμά) Θεσπρωτίας

Έ
Έκθεση (Exposure)
Άνθρωποι, περιουσίες, συστήματα ή άλλα στοιχεία που υπάρχουν σε επικίνδυνες περιοχές και επομένως υπόκεινται ενδεχομένως σε απώλειες. Μέτρο της έκθεσης μπορεί να αποτελεί ο αριθμός των ανθρώπων ή οι τύποι των αγαθών σε μια περιοχή. Αυτά μπορεί να συνδυαστούν με την τρωτότητα των στοιχείων που είναι εκτεθειμένα σε ένα συγκεκριμένο κίνδυνο, προκειμένου να εκτιμηθεί ποσοτικά η διακινδύνευση στην περιοχή ενδιαφέροντος («2009 UN/ISDR Terminology on Disaster Risk Reduction»).
Ε
Εκφόρτιση πλημμύρας
Είναι η παροχή (δηλαδή ο όγκος του νερού ανά μονάδα χρόνου σε m3/s) σε μια συγκεκριμένη θέση, τη στιγμή όμως που το νερό υπερχειλίζει την κοίτη.
Ενδογενείς δυνάμεις
Αυτές που προέρχονται από το εσωτερικό της γης και οφείλουν τη δράση τους σε ενδογενείς παράγοντες (ηφαίστεια, σεισμοί).
Εξάτμιση
Η μεταβολή του νερού της επιφάνειας της Γης (ωκεανών, λιμνών, ποταμών) σε ατμό με την επίδραση της θερμότητας.
Εξάτμιση-διαπνοή
Κάθε φυτό μοιάζει με μια αντλία που παίρνει νερό από το έδαφος και το στέλνει στην ατμόσφαιρα, μέσα από τα στόματα του φυλλώματός του.
Εξωγενείς δυνάμεις
Αυτές που προέρχονται από το εξωτερικό της γης και οφείλουν τη δράση τους σε εξωγενείς παράγοντες (άνεμος, βροχή κ.λπ.).
Επικινδυνότητα (Hazard)

  1. Είναι η πιθανότητα ένας κίνδυνος να προκαλέσει επιπτώσεις στον άνθρωπο, τις υποδομές, στο περιβάλλον, στην περιουσία, συμπεριλαμβανομένης της πολιτιστικής κληρονομιάς, σε συγκεκριμένη περιοχή και ορισμένη χρονική περίοδο και καθορίζεται από τον συνδυασμό των παραγόντων του κινδύνου, της έκθεσης και της τρωτότητας (http://www.opengov.gr/yptp/?p=1253).

  2. Όρος ο οποίος αναφέρεται σε ένα επικίνδυνο φαινόμενο ή ανθρώπινη δραστηριότητα ή συνθήκη, που μπορεί να προκαλέσει απώλειες ζωών, τραυματισμούς, καταστροφή περιουσίας, κοινωνικές και οικονομικές διαταραχές ή περιβαλλοντικές συνέπειες. Τα επικίνδυνα φαινόμενα είναι γεωλογικής, μετεωρολογικής, υδρολογικής, ωκεανογραφικής, βιολογικής και τεχνολογικής προέλευσης και επιδρούν σε μερικές περιπτώσεις σε συνδυασμό. Στα ελληνικά, ο όρος “Hazard” αποδίδεται από ορισμένες επιστημονικές και επαγγελματικές ομάδες και ως κίνδυνος («2009 UN/ISDR Terminology on Disaster Risk Reduction»).

Επικινδυνότητα (Risk)
Εκφράζει τον συνδυασμό της πιθανότητας να συμβεί ένα φαινόμενο και των αρνητικών συνεπειών του (UNISDR, 2009). Σύμφωνα με το άρθρο 2 του Νόμου 3013 επικινδυνότητα «νοείται η πιθανότητα εκδήλωσης ενός φυσικού φαινομένου ή τεχνολογικού συμβάντος ή και λοιπών καταστροφών σε συνδυασμό µε την ένταση των καταστροφών που μπορεί να προκληθούν στους πολίτες, στα αγαθά, στις πλουτοπαραγωγικές πηγές και στις υποδομές μιας περιοχής» (ΦΕΚ 102 /Β/01.05.2002, άρθρο 2).
Επικινδυνότητα πλημμύρας
Ως επικινδυνότητα πλημμύρας ορίζεται:
α. Η «δυνατότητα εμφάνισης πλημμύρας σε συγκεκριμένο χώρο (ποσοτικοποιούμενη μέσω του βάθους νερού, της ταχύτητας ροής ή άλλου χαρακτηριστικού υδρολογικού ή υδραυλικού μεγέθους), που αντιστοιχεί σε δεδομένη πιθανότητα υπέρβασης» (Οδηγία 2007/60/ΕΚ) ή
β. Η πιθανότητα δυνητικά καταστροφικού συμβάντος πλημμύρας εντός δεδομένης περιόδου. (https://www.eca.europa.eu/Lists/ECADocuments/SR18_25/SR_FLOODS_EL.pdf)
Εσωτερικά νερά
Τα γλυκά νερά μιας υδρολογικής λεκάνης, επιφανειακά και υπόγεια.

Βιβλιογραφία:

Οδηγία 2007/60/ΕΚ. (2007). Αξιολόγηση και διαχείριση των κινδύνων πλημμύρας.

ΦΕΚ 102/Β/01.05.2002. Νόμος υπ. αριθμ. 3013 Αναβάθμιση της Πολιτικής Προστασίας και λοιπές διατάξεις.

ΦΕΚ 423/Β/10-4-2003. Γενικό Σχέδιο Πολιτικής Προστασίας «Ξενοκράτης».

Burton, I., Kates, R. and White G. (1978). The Environment as Hazard. New York, Oxford University Press.

UNISDR. (2009). Terminology on Disaster Risk Reduction.

Wisner, B. and Adams, J. (2002). Environmental health in emergencies and disasters – a practical guide. Switzerland. World Health Organization.

Βουβαλίδης Κ. (2020). Ο δρόμος για καλύτερες περιβαλλοντικά επιλογές αντιπλημμυρικής προστασίας στην Ελλάδα. Αθήνα.

Δεμιρτζάκης Μ., Λέκκας Σ. (2010). Διερευνώντας τη Γη. Εισαγωγή στη Γενική Γεωλογία. Αθήνα, Γκέλμπεσης.

Διακάκης Μ. et al (2020). Νέα ευρήματα και εφαρμογές από πρόσφατες μεγάλες καταστροφές στον ελληνικό χώρο. Αθήνα.

Δούτσος Θ. (2000). Γεωλογία: Αρχές και εφαρμογές. Αθήνα, Leader Books.

Μαμάσης Ν. (2014). Πλημμύρες και αντιπλημμυρικά έργα. Αθήνα.

Λέκκας Ε. (2020). Διαχείριση κλιματικής κρίσης και καταστροφών. Ένας βασικός στόχος της Εκπαίδευσης. Αθήνα.

Λέκκας E. et al (2009). Φυσικές καταστροφές. Μάθε ...και προφυλάξου. Ρόδος, Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Δωδεκανήσου.

Λέκκας Ε., Αντωναράκου Α., Κυριαζή Ε., Αλεξούδη Β.(2021). Διαχείριση κινδύνων καταστροφών και κρίσεων, Ενότητα 6: Πλημμύρες. Αθήνα, ΙΝΕ - Ινστιτούτο Εργασίας Γ.Σ.Ε.Ε.

Σαπουντζάκη Κ., Δανδουλάκη Μ. (2015). Κίνδυνοι και καταστροφές. Έννοιες και Εργαλεία Αξιολόγησης, Προστασίας, Διαχείρισης. Αθήνα. Ελληνικά Ακαδημαϊκά Ηλεκτρονικά Συγγράμματα και Βοηθήματα www.kallipos.gr Σ.Ε.Α.Β.

Σούλιος Γ. (2010). Γενική Υδρογεωλογία. Α΄ Τόμος. Θεσσαλονίκη. University Studio Press, Εκδόσεις Επιστημονικών Βιβλίων και Περιοδικών.

 

Ηλεκτρονικές πηγές:

https://www.who.int/

http://www.opengov.gr/yptp/?p=1253

https://edcm.edu.gr/images/news/hdrrf/presentations2020/236-Vouvalidis_HDRRF2020_Flood-Protection-Athens.pdf

https://www.eca.europa.eu/Lists/ECADocuments/SR18_25/SR_FLOODS_EL.pdf

http://geodata.gov.gr/organization/hydroscopehttp://www.hydroscope.gr/

http://geodata.gov.gr/maps/?package=778423ef-c344-438a-8f45-69a60eac02af&resource=8a6f7eb8-2a03-4edd-8eb7-1e6d10ab5785&locale=el

Επιμέλεια στο Γλωσσάρι - Ορισμοί:

  • Βλάχος Ιωάννης, Υπεύθυνος Πολιτιστικών Θεμάτων ΔΔΕ Αχαΐας
  • Ιππέκη Βασιλική, Υπεύθυνη Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ΔΠΕ Δυτ. Θεσσαλονίκης
  • Ριφάκη Νικολέτα, Αναπληρώτρια Υπεύθυνη ΚΠΕ/ΚΕΠΕΑ Ελευθερίου Κορδελιού & Βερτίσκου