Λεξικό – Γλωσσάρι

Λεξικό εννοιών και όρων

Μπορείτε να κατεβάσετε όλο το λεξικό σε PDF μορφή ή να ανατρέξετε στο ευρετήριο όρων που ακολουθεί:

Λεξικό όρων

'Ολα | Α Γ Δ Έ Θ Ι Κ Λ Μ Ο Π Ρ Σ Τ Υ Φ Χ Ψ
There are currently 6 όροι in this directory beginning with the letter Υ.
Υ
Υδατικό διαμέρισμα
Μια ειδική περιοχή που έχει σκοπό την παροχή νερού και οχετών σε μια περιοχή. Η Ελλάδα διαιρείται σε 14 Υδατικά Διαμερίσματα (Περιοχές Λεκανών Απορροής Ποταμών), σύμφωνα με την, από 16 Ιουλίου 2010, Απόφαση της Εθνικής Επιτροπής Υδάτων (ΦΕΚ 1383/8/2-9-10 και ΦΕΚ 1572/Β/28-9-10 που διορθώνει το Παράρτημα II του προηγούμενου ΦΕΚ). Τα δεδομένα προέρχονται από το θεματικό επίπεδο των υδατικών διαμερισμάτων της βάσης δεδομένων του Υδροσκοπίου και δημιουργήθηκαν με βάση την κοινοτική οδηγία περί υδάτων (2000/60/EC).
(http://geodata.gov.gr/maps/?package=778423ef-c344-438a-8f45-69a60eac02af&resource=8a6f7eb8-2a03-4edd-8eb7-1e6d10ab5785&locale=el)

 Τα 14 υδατικά διαμερίσματα της Ελλάδας είναι τα παρακάτω:

01 Υδατικό Διαμέρισμα Δυτικής Πελοποννήσου
02 Υδατικό Διαμέρισμα Βόρειας Πελοποννήσου
03 Υδατικό Διαμέρισμα Ανατολικής Πελοποννήσου
04 Υδατικό Διαμέρισμα Δυτικής Στερεάς Ελλάδας
05 Υδατικό Διαμέρισμα Ηπείρου
06 Υδατικό Διαμέρισμα Αττικής
07 Υδατικό Διαμέρισμα Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας
08 Υδατικό Διαμέρισμα Θεσσαλίας
09 Υδατικό Διαμέρισμα Δυτικής Μακεδονίας
10 Υδατικό Διαμέρισμα Κεντρικής Μακεδονίας
11 Υδατικό Διαμέρισμα Ανατολικής Μακεδονίας
12 Υδατικό Διαμέρισμα Θράκης
13 Υδατικό Διαμέρισμα Κρήτης
14 Υδατικό Διαμέρισμα Νήσων Αιγαίου
Υδρογράφημα
Το διάγραμμα της παροχής ή ανύψωσης στάθμης της επιφάνειας του νερού συναρτήσει του χρόνου εξέλιξης μίας πλημμύρας σε ορισμένο σημείο της κοίτης ενός ρέματος.

Υδρογράφημα ρέματος κατά την εκδήλωση βροχόπτωσης
(Πηγή: μετατροπή από Richards S., alevelrivers. weebly.com)

Υδρογραφικό δίκτυο
Το σύνολο των ρυακιών, χείμαρρων, παραπόταμων μαζί με το κύριο ποτάμι, μιας λεκάνης απορροής αποτελούν το υδρογραφικό δίκτυο της λεκάνης. Μπορεί, επίσης, να θεωρηθεί ως υδρογραφικό δίκτυο, το σχήμα που έχει ένα ποτάμιο σύστημα. Ανάλογα με τις γεωλογικές συνθήκες και τα πετρώματα που επικρατούν στην περιοχή, το υδρογραφικό δίκτυο μπορεί να έχει διάφορες μορφές (δενδριτική, ορθογώνια, δικτυωτή, ακτινωτή, παράλληλη κ.λπ.). Οι παράγοντες που επηρεάζουν τον σχηματισμό και την εξέλιξη ενός υδρογραφικού δικτύου είναι: το κλίμα, η γεωλογία, η τεκτονική, καθώς και οι ανθρωπογενείς επεμβάσεις και χρήσεις γης.
Υδροκρίτης ή υδροκριτική γραμμή
Φανταστική γραμμή που συνδέει τα ψηλότερα σημεία μιας περιοχής (λόφοι, βουνοκορφές), ορίζει τη ροή των όμβριων υδάτων και καθορίζει τα όρια κάθε λεκάνης απορροής (υδρολογικής λεκάνης) που αποστραγγίζεται διαμέσου του υδρογραφικού δικτύου. Για να οριστούν τα όρια μιας λεκάνης απορροής, πρέπει πρώτα να κατασκευαστεί ο υδροκρίτης του δικτύου (βλ. Εικόνα).

Υδρολογικό ισοζύγιο
Η μαθηματική έκφραση του υδρολογικού κύκλου μίας λεκάνης απορροής αποτελεί το υδρολογικό ισοζύγιό της και περιγράφει την ισορροπία εισερχόμενου και εξερχόμενου νερού στη λεκάνη, σύμφωνα με τον γενικό τύπο: P=E+R+I,
όπου P: Ετήσια Ατμοσφαιρικά Κατακρημνίσματα (Βροχή, Χιόνι, Χαλάζι), Ε: Εξατμισοδιαπνοή (Εξάτμιση και Αναπνοή/Διαπνοή των φυτών), R: Επιφανειακή Απορροή (Ποτάμια, Χείμαρροι) και I: Κατείσδυση (Απορρόφηση από το έδαφος).

Η γνώση του υδρολογικού ισοζυγίου μιας υδρολογικής λεκάνης είναι πρωτεύουσας σημασίας για την ορθολογική αξιοποίηση του υδατικού δυναμικού της.
Υδρολογικός κύκλος
Μια σειρά διαδικασιών με τις οποίες το νερό κυκλοφορεί μεταξύ υδρόσφαιρας, ατμόσφαιρας, ξηράς και θάλασσας. Σε αυτή την αλυσίδα το νερό εμφανίζεται με όλες τις μορφές: υγρό, αέριο (υδρατμοί) και στερεό (χιόνι, χαλάζι). Το σύνολο της ενέργειας που κατευθύνει τον κύκλο του νερού προέρχεται σχεδόν αποκλειστικά από τον ήλιο. Το συνολικό φαινόμενο της κυκλοφορίας και κατανομής του νερού στην ατμόσφαιρα και τη γη μπορεί να εκφρασθεί από τη σχέση: P=E+R+I.
Όπου: P = τα ατμοσφαιρικά κατακρημνίσματα (precipitation), E = η πραγματική εξατμισοδιαπνοή (evapotranspiration ), R = η επιφανειακή απορροή (runoff) και I = η κατείσδυση (infiltration).
(http://www.geo.auth.gr/courses/ggg/ggg887e/1-1.html)

Βιβλιογραφία:

Οδηγία 2007/60/ΕΚ. (2007). Αξιολόγηση και διαχείριση των κινδύνων πλημμύρας.

ΦΕΚ 102/Β/01.05.2002. Νόμος υπ. αριθμ. 3013 Αναβάθμιση της Πολιτικής Προστασίας και λοιπές διατάξεις.

ΦΕΚ 423/Β/10-4-2003. Γενικό Σχέδιο Πολιτικής Προστασίας «Ξενοκράτης».

Burton, I., Kates, R. and White G. (1978). The Environment as Hazard. New York, Oxford University Press.

UNISDR. (2009). Terminology on Disaster Risk Reduction.

Wisner, B. and Adams, J. (2002). Environmental health in emergencies and disasters – a practical guide. Switzerland. World Health Organization.

Βουβαλίδης Κ. (2020). Ο δρόμος για καλύτερες περιβαλλοντικά επιλογές αντιπλημμυρικής προστασίας στην Ελλάδα. Αθήνα.

Δεμιρτζάκης Μ., Λέκκας Σ. (2010). Διερευνώντας τη Γη. Εισαγωγή στη Γενική Γεωλογία. Αθήνα, Γκέλμπεσης.

Διακάκης Μ. et al (2020). Νέα ευρήματα και εφαρμογές από πρόσφατες μεγάλες καταστροφές στον ελληνικό χώρο. Αθήνα.

Δούτσος Θ. (2000). Γεωλογία: Αρχές και εφαρμογές. Αθήνα, Leader Books.

Μαμάσης Ν. (2014). Πλημμύρες και αντιπλημμυρικά έργα. Αθήνα.

Λέκκας Ε. (2020). Διαχείριση κλιματικής κρίσης και καταστροφών. Ένας βασικός στόχος της Εκπαίδευσης. Αθήνα.

Λέκκας E. et al (2009). Φυσικές καταστροφές. Μάθε ...και προφυλάξου. Ρόδος, Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Δωδεκανήσου.

Λέκκας Ε., Αντωναράκου Α., Κυριαζή Ε., Αλεξούδη Β.(2021). Διαχείριση κινδύνων καταστροφών και κρίσεων, Ενότητα 6: Πλημμύρες. Αθήνα, ΙΝΕ - Ινστιτούτο Εργασίας Γ.Σ.Ε.Ε.

Σαπουντζάκη Κ., Δανδουλάκη Μ. (2015). Κίνδυνοι και καταστροφές. Έννοιες και Εργαλεία Αξιολόγησης, Προστασίας, Διαχείρισης. Αθήνα. Ελληνικά Ακαδημαϊκά Ηλεκτρονικά Συγγράμματα και Βοηθήματα www.kallipos.gr Σ.Ε.Α.Β.

Σούλιος Γ. (2010). Γενική Υδρογεωλογία. Α΄ Τόμος. Θεσσαλονίκη. University Studio Press, Εκδόσεις Επιστημονικών Βιβλίων και Περιοδικών.

 

Ηλεκτρονικές πηγές:

https://www.who.int/

http://www.opengov.gr/yptp/?p=1253

https://edcm.edu.gr/images/news/hdrrf/presentations2020/236-Vouvalidis_HDRRF2020_Flood-Protection-Athens.pdf

https://www.eca.europa.eu/Lists/ECADocuments/SR18_25/SR_FLOODS_EL.pdf

http://geodata.gov.gr/organization/hydroscopehttp://www.hydroscope.gr/

http://geodata.gov.gr/maps/?package=778423ef-c344-438a-8f45-69a60eac02af&resource=8a6f7eb8-2a03-4edd-8eb7-1e6d10ab5785&locale=el

Επιμέλεια στο Γλωσσάρι - Ορισμοί:

  • Βλάχος Ιωάννης, Υπεύθυνος Πολιτιστικών Θεμάτων ΔΔΕ Αχαΐας
  • Ιππέκη Βασιλική, Υπεύθυνη Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ΔΠΕ Δυτ. Θεσσαλονίκης
  • Ριφάκη Νικολέτα, Αναπληρώτρια Υπεύθυνη ΚΠΕ/ΚΕΠΕΑ Ελευθερίου Κορδελιού & Βερτίσκου