Λεξικό – Γλωσσάρι

Όρος της γεωμορφολογίας που αναφέρεται στην αλλαγή (απότομη διακοπή)  της ομαλής κλίσης του πυθμένα της κοίτης ενός ποταμού και τη δημιουργία ενός απότομου μετώπου λόγω τεκτονικών, κλιματικών, αλλά και λιθολογικών μεταβολών που έχουν σαν αποτέλεσμα τη διαφορετική μηχανική αντοχή στη διάβρωση. Έτσι δημιουργείται μια υψομετρική διαφορά μεταξύ των δύο τμημάτων της κοίτης. Συναντώνται συχνά σε καταρράκτες μικρούς ή μεγαλύτερους, αλλά και σε λίμνες, και δίνουν πληροφορίες για γεωλογικά γεγονότα του παρελθόντος (βλ. Εικόνα κάτω).

Δίκτυο κοιλωμάτων αυλακιών και αγωγών που παράγονται από τη διαβρωτική και διαλυτική δράση του νερού στην επιφάνεια ασβεστολιθικών και δολομιτικών κυρίως πετρωμάτων, αλλά και σε γύψο ή ορυκτό αλάτι. Πήραν το όνομά τους από το οροπέδιο Καρστ της Σλοβενίας, όπου παρατηρούνται τέτοια φαινόμενα.

Στα φαινόμενα αυτά ανήκουν οι:
1. αμαξοτροχιές (μικρά αυλάκια στην επιφάνεια πετρωμάτων)
2. δολίνες (βαθιές κοιλότητες με δ=10-40μ. που σχηματίζονται από υπόγεια διαβρωτική δράση νερού ή κατάπτωση οροφής σπηλιάς)
3. πόλγες (μεγάλες δολίνες που λόγω τεκτονικών φαινομένων έγιναν λίμνες ή λεκάνες π.χ. Κωπαΐδα)
4. καταβόθρες (υπόγειες στοές)
5. υπόγειοι οχετοί
6. υπόγειες λίμνες





 

(στα) Κατάντη ποταμού: Το τμήμα του ποταμού από το σημείο που βρισκόμαστε και προς τις εκβολές.

Μια σοβαρή διατάραξη της λειτουργίας μιας κοινότητας ή μιας κοινωνίας προκαλώντας ανθρώπινες, υλικές, οικονομικές ή περιβαλλοντικές απώλειες, οι οποίες ξεπερνούν την ικανότητα της πληγείσας κοινότητας ή κοινωνίας να τις αντιμετωπίσει χρησιμοποιώντας τους δικούς της μεμονωμένους πόρους. Μια καταστροφή αποτελεί συνάρτηση της διαδικασίας κινδύνου (Wisner et al., 2002). Οι καταστροφές φαίνονται ως έκτακτες, δυσμενείς καταστάσεις που προκαλούνται από ένα φαινόμενο ή μια διαδικασία. Ωστόσο, μια καταστροφή δεν είναι προϊόν μερικών ωρών. Οι καταστροφές συχνά περιγράφονται ως απόρροια ενός συνδυασμού (UNISDR, 2009) της έκθεσης στο φαινόμενο των υφιστάμενων συνθηκών τρωτότητας και ανεπαρκούς ικανότητας ή ανεπάρκειας των μέτρων που λαμβάνονται από μια κοινότητα ή κοινωνία να μειώσουν τις ενδεχόμενες αρνητικές συνέπειες ή να ανταπεξέλθουν σε αυτές. Η λέξη καταστροφή προέρχεται από τη λατινική λέξη «dis» και «astro» και υποδηλώνει τις αρνητικές συνέπειες που προκαλούνται από ένα αστέρι ή έναν πλανήτη. Καταστροφές είναι γεγονότα που συμβαίνουν όταν ένας σημαντικός αριθμός ατόμων εκτίθεται σε ακραία φαινόμενα στα οποία είναι ευάλωτος, με αποτέλεσμα τον τραυματισμό και την απώλεια της ζωής, σε συνδυασμό με ζημιές στις ιδιοκτησίες και στα μέσα διαβίωσης. Οι καταστροφές συχνά ταξινομούνται ανάλογα με την ταχύτητα εμφάνισής τους (αιφνίδια ή αργή), τα αίτιά τους (φυσικά ή ανθρωπογενή), ή την κλίμακά τους (μείζονος ή ήσσονος σημασίας) (Wisner et al., 2002).

Η φυσική καταστροφή (natural disaster) εμφανίζεται, όταν ένας κίνδυνος προκαλεί τρωτότητα και η ζημιά είναι τόσο μεγάλη, που η πληγείσα κοινότητα δεν μπορεί να ανακάμψει με χρήση των δικών της πόρων. Ο ΟΗΕ όρισε τις φυσικές καταστροφές το 1992 ως «σοβαρές διαταραχές στη λειτουργία της κοινωνίας, οι οποίες προκαλούν εκτεταμένες ανθρώπινες, υλικές ή περιβαλλοντικές απώλειες, που υπερβαίνουν την ικανότητα της κοινωνίας να τις αντιμετωπίζει με ίδιους πόρους». Αναγνωρίζοντας τη σημασία της ενημέρωσης για την πρόληψη και την αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών, με απόφασή του τον Δεκέμβριο του 2009 (ψήφισμα 64/200), καθιέρωσε τη 13η Οκτωβρίου ως τη Διεθνή ημέρα μείωσης των φυσικών καταστροφών. Κατά την ημέρα αυτή, διοργανώνονται δράσεις και διάφορες εκδηλώσεις με στόχο την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των πολιτών, αναφορικά με την ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων από φυσικές καταστροφές.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας - World Health Organization (https://www.who.int), σε ετήσια βάση περίπου 90.000 άτομα χάνουν τη ζωή τους εξαιτίας φυσικών καταστροφών και οι επιπτώσεις τους επηρεάζουν 160 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως. Οι φυσικές καταστροφές περιλαμβάνουν σεισμούς, τσουνάμι, ηφαιστειακές εκρήξεις, κατολισθήσεις, τυφώνες, πλημμύρες, πυρκαγιές, θερμικά κύματα και ξηρασίες.

Απειλούν άμεσα την ανθρώπινη ζωή και έχουν άμεσες και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην υγεία (σωματική και ψυχική) και την κοινωνική ζωή των θυμάτων (ΠΟΥ, 2019).

Η μαζική καταστροφή είναι ένα έκτακτο γεγονός, χωροχρονικά συμπυκνωμένο που προκαλεί μεγάλου εύρους απώλειες και βλάβες στον περιβάλλοντα χώρο (φυσικό-κοινωνικό) ή/και σε ομάδες ατόμων. Όλα τα τραυματικά γεγονότα προκαλούν ψυχικές και σωματικές αντιδράσεις και έχουν επιπτώσεις στην ψυχική υγεία. Η ψυχολογική αντίδραση του ατόμου, ποικίλει από άτομο σε άτομο και εξαρτάται: Από το είδος και την έκταση του συμβάντος, από τα χαρακτηριστικά του ατόμου, από τη σύσταση του κοινωνικού περίγυρου, κ.ά.

Τεχνολογική καταστροφή είναι η καταστροφή που προκαλείται από την ανθρώπινη δραστηριότητα, η οποία μπορεί να αποτραπεί και έχει επιπτώσεις σε ανθρώπινη ζωή, υγεία και περιουσία. Οι τεχνολογικές καταστροφές είναι συνήθως αποτέλεσμα ατυχημάτων ή επεισοδίων που συμβαίνουν στους τομείς της βιομηχανίας, των μεταφορών ή των επικίνδυνων ουσιών, όπως τα καύσιμα, τα χημικά, τα εκρηκτικά ή τα ραδιενεργά υλικά (Ανδρεαδάκης, 2015).

Ο όρος «φυσικές καταστροφές» αναφέρεται σε καταστροφές που προκαλούνται από φυσικά φαινόμενα. Αυτά τα φαινόμενα (όπως οι σεισμοί, οι κυκλώνες, οι πλημμύρες κ.λπ.) είναι στην τεχνική ορολογία γνωστά με τον όρο «φυσικοί κίνδυνοι». Ο όρος «φυσική καταστροφή» μπορεί να είναι παραπλανητικός, γιατί υπονοεί ότι οι καταστροφές είναι αποτέλεσμα μόνο κάποιου φυσικού κινδύνου, ενώ στην πραγματικότητα οι ανθρώπινες δραστηριότητες είναι ένας καθοριστικός παράγοντας που συμβάλλει στη δημιουργία μίας καταστροφής (Ανδρεαδάκης, 2015).

Ο όρος «φυσική καταστροφή» έχει οριστεί με τρεις διαφορετικούς τρόπους ως (Λέκκας, 2000): 1. Τα στοιχεία εκείνα του φυσικού περιβάλλοντος που είναι βλαβερά για τον άνθρωπο και προκαλούνται από δυνάμεις ξένες και άγνωστες σε αυτόν. 2. Η πιθανότητα εμφάνισης ενός δυνητικά καταστροφικού γεγονότος μέσα σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο και σε μια συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή. 3. Μια φυσική ή ανθρωπογενής γεωλογική κατάσταση ή φαινόμενο κατά τα οποία παρουσιάζεται πραγματικός ή δυνητικός κίνδυνος για την ανθρώπινη ζωή ή τις περιουσίες.

Η Na Tech καταστροφή είναι συνδυασμός φυσικών και τεχνολογικών καταστροφών. Οι φυσικές καταστροφές μπορούν να προκαλέσουν τεχνολογικές καταστροφές και αυτές οι κοινές καταστροφές (που είναι γνωστές επίσης ως Na Tech) μπορούν να θέσουν σε τεράστιους κινδύνους τις περιοχές που είναι απροετοίμαστες για τέτοια γεγονότα (Ανδρεαδάκης, 2015) π.χ. Fukushima Ιαπωνίας 2011.

Η διαχείριση καταστροφής είναι η συστηματική προσέγγιση και πρακτική διαχείρισης της αβεβαιότητας, για την ελαχιστοποίηση πιθανών βλαβών και απωλειών. Ουσιαστικά, πρόκειται για την οργάνωση, τον σχεδιασμό και την εφαρμογή μέτρων για την προετοιμασία, την απόκριση και την άμεση αποκατάσταση της καταστροφής (υπό επικαιροποίηση από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, μέσα στο 2016).

Η διαδικασία κατά την οποία ένα μέρος του νερού των κατακρημνισμάτων διαπερνά την επιφάνεια του εδάφους από τους πόρους ή τις ρωγμές των διάφορων πετρωμάτων και από τα ρήγματα της γης, φτάνει στους υπόγειους υδροφόρους ορίζοντες και προστίθεται στο υπόγειο νερό συμμετέχοντας έτσι στις κινήσεις του.

α. Είναι μη αναμενόμενες και συνήθως απρόβλεπτες μετακινήσεις ασταθών επιφανειακών στρωμάτων, αποτελώντας έναν από τους πιο συχνούς φυσικούς κινδύνους με σημαντικότατες συνέπειες σε ανθρώπινες ζωές, με κοινωνικό κόστος και με ανυπολόγιστες οικονομικές επιπτώσεις. Προκαλούνται από τη συνδυασμένη δράση πολλών και διαφορετικών μεταξύ τους παραγόντων.
Παράγοντες που ελέγχουν το φαινόμενο της κατολίσθησης είναι:
1) Η δομή του γεωλογικού υπόβαθρου και η τεκτονική της περιοχής.
2) Το είδος των πετρωμάτων και εδαφών της περιοχής.
3) Οι κλιματολογικές συνθήκες που επικρατούν στην περιοχή (ιδιαίτερα το ύψος βροχής).
4) Η σεισμικότητα και η ηφαιστειακή δραστηριότητα μιας περιοχής.

β. Είναι το αποτέλεσμα της εξέλιξης προοδευτικών ή ραγδαίων φαινομένων που εκδηλώνονται στο γήινο περιβάλλον και που οφείλονται στη δράση γεωλογικών, γεωμορφολογικών, κλιματολογικών διεργασιών, αλλά και στην αρνητική επίπτωση των ανθρώπινων ενεργειών και δραστηριοτήτων (Hutchinson, 1995).
Αποτελούν ένα γεωλογικό φαινόμενο που περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα κινήσεων μιας μάζας εδάφους ή ενός όγκου βράχου, οι οποίες κινήσεις μπορεί να εκδηλωθούν σε υπεράκτιες, παράκτιες και χερσαίες περιοχές.

γ. O Terzaghi (1950) θεωρεί την κατολίσθηση ως μία ραγδαία κίνηση μάζας πετρώματος εναπομένοντος εδάφους ή ιζήματος ενός πρανούς, της οποίας το κέντρο βάρους μετακινείται προς τα κάτω και προς τα έξω.

Εικόνες κατολισθήσεων




Εικόνες άνω: Κατολίσθηση εξαιτίας της δράσης του νερού και αστοχιών πρόβλεψης έγκαιρων υδρογεωλογικών μελετών (μίνι περιμετρική Πατρών)

Πυριτικό ιζηματογενές πέτρωμα. Το κύριο συστατικό του είναι το διοξείδιο του πυριτίου (SiO₂). Σχηματίζεται μέσα στη θάλασσα. Η προέλευσή του είναι χημική ή οργανογενής (πιθανώς από τη διαγένεση, δηλ. τη συγκόλληση των  διατόμων του πλαγκτόν της θάλασσας). Το χρώμα του είναι: τεφρό - μαύρο - ερυθρωπό - κίτρινο. Αποτελείται από: χαλαζία, χαλκηδόνιο και οπάλιο (ορυκτά του SiO₂). Εναλλάσσεται με αργιλικούς σχιστόλιθους και ασβεστόλιθους. Στην Ελλάδα ο «σχιστοκερατόλιθος» βρίσκεται παντού, μέσα σε Ιουρασικές αποθέσεις της Ανατολικής και Δυτικής Ελλάδας. Συναντάται με τη μορφή στρώσεων, φλεβών και φακών. Είναι πολύ σκληρό πέτρωμα (λόγω του χαλαζία που περιέχει), ενώ σπάει εύκολα σε συγκεκριμένα επίπεδα (κάθετα) σχηματίζοντας πολύ αιχμηρές ακμές. Για αυτούς τους λόγους κατά την εποχή του λίθου χρησιμοποιήθηκε σαν εργαλείο και σαν εξάρτημα όπλου.

Είναι τα φυσικά φαινόμενα τα οποία μπορεί να έχουν αρνητικές επιδράσεις στον άνθρωπο και στο περιβάλλον. Οι φυσικοί κίνδυνοι συνδέονται με διεργασίες που συμβαίνουν στην ατμόσφαιρα, τη γεώσφαιρα και την υδρόσφαιρα και ευθύνονται για καταστροφικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις (Wisner et al., 2002, Burton et al.,1978). Ανεξάρτητα από τον όρο «φυσικό», ένας φυσικός κίνδυνος έχει ένα στοιχείο ανθρώπινης εμπλοκής. Αν και οι άνθρωποι μπορούν να κάνουν ελάχιστα ή τίποτα για να αλλάξουν τη συχνότητα ή την ένταση των περισσότερων φυσικών φαινομένων, μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στο να διασφαλίσουν ότι οι φυσικοί κίνδυνοι δεν μετατρέπονται σε καταστροφές με τις δικές τους ενέργειες. Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι η ανθρώπινη παρέμβαση μπορεί να αυξήσει τη συχνότητα και τη σοβαρότητα των φυσικών κινδύνων. Η ανθρώπινη παρέμβαση μπορεί, επίσης, να προκαλέσει φυσικούς κινδύνους όπου δεν υπήρχαν, καθώς και να ελαττώσει τη δράση μετριασμού των φυσικών οικοσυστημάτων (Wisner et al., 2002, Burton et al.,1978).

Η Γραμματεία του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για τη Διεθνή Στρατηγική Μείωσης των Καταστροφών (United Nations International Strategy for Disaster Reduction - UNISDR 2009) παρουσιάζει τους βασικούς ορισμούς σχετικά με τη μείωση του κινδύνου καταστροφών, προκειμένου να προωθηθεί μια κοινή αντίληψη για το θέμα αυτό, για χρήση από το κοινό, τις αρχές και τους επαγγελματίες (UNISDR, 2009).

Είναι η πιθανότητα εκδήλωσης ενός φυσικού φαινομένου ή τεχνολογικού συμβάντος ή και λοιπών καταστροφών σε συνδυασμό με τις ενδεχόμενες αρνητικές συνέπειές του στους πολίτες, στα αγαθά, στις πλουτοπαραγωγικές πηγές και στις υποδομές μιας περιοχής. Στο πεδίο της διαχείρισης των καταστροφών, η διακινδύνευση (risk) εκφράζει τον συνδυασμό της πιθανότητας να συμβεί ένα συμβάν και των ενδεχόμενων αρνητικών συνεπειών του («2009 UN/ISDR Terminology on Disaster Risk Reduction»).

Ο όρος “Ηazard” εκφράζει ένα ενδεχόμενο επικίνδυνο φυσικό φαινόμενο ή ανθρώπινη δραστηριότητα, που μπορεί να προκαλέσει απώλεια ζωής, τραυματισμό ή άλλες επιπτώσεις στην υγεία, υλικές ζημιές, κοινωνικές και οικονομικές διαταραχές ή περιβαλλοντική καταστροφή. Τα επικίνδυνα φαινόμενα είναι γεωλογικής, μετεωρολογικής, υδρολογικής, ωκεανογραφικής, βιολογικής και τεχνολογικής προέλευσης και επιδρούν σε μερικές περιπτώσεις σε συνδυασμό (UNISDR, 2009). Σύμφωνα με το σχέδιο «Ξενοκράτης», «Κίνδυνος νοείται η πιθανότητα εκδήλωσης ενός φυσικού φαινομένου ή τεχνολογικού συμβάντος ή και λοιπών καταστροφών σε συνδυασμό με την ένταση των καταστροφών, που μπορεί να προκληθούν στους πολίτες, στα αγαθά, στις πλουτοπαραγωγικές πηγές και στις υποδομές μιας περιοχής» (ΦΕΚ 423/B/10.04.2003, Άρθρο 2). Κίνδυνος είναι οποιοδήποτε φαινόμενο που μπορεί να προκαλέσει διαταραχή ή βλάβη στους ανθρώπους και το περιβάλλον. Οι κίνδυνοι είναι η πιθανότητα για ένα φαινόμενο, όχι το ίδιο το φαινόμενο (Wisner et al., 2002).

Εκφράζει τον αριθμό των απωλειών σε ανθρώπινες ζωές, καταστροφές ιδιοκτησίας, καταστροφή των οικονομικών δραστηριοτήτων ή φυσικών πόρων, οφειλόμενες σε ένα ιδιαίτερα επιβλαβές γεγονός.

Η έννοια του κινδύνου μπορεί να εκφραστεί με βάση τις τρεις παρακάτω παραμέτρους:
α. Τα στοιχεία που εκτίθενται στον κίνδυνο (Ε), δηλαδή πληθυσμός, περιουσίες κ.λπ.

β. Ειδικός Κίνδυνος (Rs), δηλαδή ο βαθμός των απωλειών που μπορεί να προκληθούν από τη δράση ενός φυσικού φαινομένου.

γ. Ολικός Κίνδυνος (Rt), που εκφράζει το σύνολο των καταστροφών που προκληθήκαν από τη δράση ενός ειδικού φυσικού φαινομένου και είναι Rt = (Ε)(Rs) = (E)(H.V)  όπου H το προϊόν της φυσικής καταστροφής και V η τρωτότητα.

Το γινόμενο της αξίας επί την τρωτότητα επί την επικινδυνότητα. Δηλαδή: R = VxUxP

Είναι ο κύριος ποταμός και οι παραπόταμοι ενός υδρογραφικού δικτύου.

Κάθε κοίλωμα της ξηράς που σχηματίζεται μεταξύ των ορέων και συνήθως διαρρέεται από χείμαρρο ή ποταμό που αποστραγγίζει τμήματα των ορέων. Οφείλεται στη διαβρωτική ενέργεια των ποταμών (σχήμα V) ή των παγετώνων (σχήμα U), που έδρασαν σε παλαιότερες γεωλογικές περιόδους.

Μια στενή αύλακα (κοίλο τμήμα του εδάφους) που διοχετεύει τη ροή της υδάτινης μάζας του ποταμού προς τα κατάντη. Διαμορφώνεται από τις δυνάμεις του τρεχούμενου νερού με τέτοιο τρόπο, ώστε να μεταφέρει όσο το δυνατόν καλύτερα προς τα κατάντη, εκτός από τη μάζα του νερού και τις φερτές ύλες που αποτελούν προϊόντα της ποτάμιας διάβρωσης. Το μέγεθος της κοίτης ενός ποταμού ποικίλει από λίγα μέτρα έως χιλιόμετρα. Η διαδικασία που επικρατεί είναι αυτή της μεταφοράς. Διαχωρίζονται, μορφολογικά, σε: Ευθύγραμμες, Μαιανδρικές και Πλεξοειδείς.


Οι διαφορετικές μορφές της κοίτης ενός ποταμού (βαθιά και στενή - ρηχή και πλατιά) επηρεάζουν και την ταχύτητα ροής των υδάτων
(Πηγή: μετατροπή από Marshak, Earth, 3rd Edition)

Η διαδικασία κατανομής του μεγέθους κόκκων των χαλαρών γεωλογικών υλικών και η κατασκευή της σχετικής κοκκοµετρικής καµπύλης στην οποία φαίνεται το ποσοστό κατά βάρος του υλικού που είναι μικρότερο από κάποια συγκεκριμένη διάσταση. Η διαδικασία πραγματοποιείται με ειδικές μηχανές κοσκινίσματος. Η κοκκομετρική σύσταση παίζει σημαντικό ρόλο στην περατότητα ενός πετρώματος ή σχηματισμού. Έτσι, μικρό μέγεθος κόκκων αντιστοιχεί σε μικρή περατότητα π.χ. άργιλος, πηλός. Οι διαβαθμίσεις και η ταξινόμηση των υλικών με βάση το μέγεθος των κόκκων φαίνονται στο παρακάτω σχήμα.

Χαρακτηριστικά πετρώδη θραύσματα και γεώδη υλικά που αποτελούν προϊόντα της διάβρωσης και αποσάθρωσης απότομων πρανών ορεινών όγκων και που συγκεντρώνονται στις κλιτύες (πλαγιές) των ορεινών όγκων. Η πιο χαρακτηριστική εικόνα για τις αποθέσεις αυτές είναι: α. Ο χαλαρός και χωμάτινος χαρακτήρας β. Η κεκλιμένη μορφολογική επιφάνεια που δημιουργούν και γ. Μια ενδιάμεση μορφολογική κλίση που συνδέει τις απότομες κλίσεις του ορεινού αναγλύφου στα ανάντη με τις σχετικά επίπεδες κλίσεις στα κατάντη.

Οι κώνοι κορημάτων χαρακτηρίζονται από μια αντίστοιχη εικόνα, μόνο που επειδή σχηματίζονται στις εκβολές των ρεμάτων από το ορεινό στο πεδινό ανάγλυφο, παρουσιάζουν και τη χαρακτηριστική εικόνα του ριπιδίου (βλ. Εικόνες).

Ειδικά πλέγματα που τοποθετούνται στην επιφάνεια ενός πρανούς για την προστασία από πτώσεις βράχων, χαλαρών κορημάτων και γενικά κατολισθήσεων σε περιπτώσεις μεγάλων κλίσεων και πολυκερματισμού των πετρωμάτων ή σαθρού εδαφικού καλύμματος  του πρανούς. Τα συναντάμε συχνά στα πρανή του οδικού δικτύου (βλ. Εικόνα).

Αποστρογγυλωμένα υλικά διάβρωσης ξηράς με διάμετρο πάνω από 2mm (χλστμ.). Μπορούν να προέρχονται από οποιαδήποτε πέτρωμα, οποιασδήποτε κατηγορίας και από οποιοδήποτε (θεωρητικά) ορυκτό που βρίσκεται σε μεγάλες ποσότητες. Το μέγεθός τους εξαρτάται από: 1) την απόσταση του τόπου απόθεσης και του τόπου διάβρωσης και 2) από τη σκληρότητα του πετρώματος (βλ. Εικόνες).

Ιζηματογενές πέτρωμα που αποτελείται από κροκάλες (υλικά διάβρωσης με διάμετρο πάνω από 2 χιλιοστά) συνδεδεμένες με κάποιο συνδετικό υλικό. Οι κροκάλες μπορεί να προέρχονται από οποιοδήποτε άλλο πέτρωμα (στο δείγμα μας από ασβεστόλιθο) και το συνδετικό υλικό μπορεί να είναι άμμος, πυρίτιο, ανθρακικό ασβέστιο, άργιλος κ.λπ. Σπάνια περιέχει απολιθώματα και συναντιέται σε εμφανίσεις μικρού ή μεγάλου πάχους χωρίς σαφή στρωμάτωση (βλ. Εικόνες).